ถอดองค์ความรู้ด้าน EF ให้เด็กก่อนวัยเรียน ผ่านโครงการเกษตรอินทรีย์เชิงสุขภาพที่ ‘ฟาร์มผาสุข’
การที่เด็กหนึ่งคนจะเติมโตสมวัย และมีพัฒนาการที่ดีได้นั้น ต้องประกอบไปด้วยสามสิ่งที่ต้องทำทันที คือหนึ่ง เด็กๆ ต้องได้เล่นเดี๋ยวนี้ สอง เด็กๆ จะต้องสุขภาพแข็งแรงเดี๋ยวนี้ และสาม เด็กๆ ต้องมีความสุขเดี๋ยวนี้
สามสิ่งเหล่านี้จะเกิดขึ้นได้ เมื่อเด็กๆ ได้อยู่ท่ามกลางพื้นที่สีเขียว และการได้รับการดูแลเอาใจใส่จากคุณพ่อคุณแม่ ญาติผู้ใหญ่ คุณครู รวมไปถึงผู้ใหญ่ในชุมชม ที่ต่างต้องมีหน้าที่คนละเล็กคนละน้อย ช่วยกันเลี้ยงดูเด็กๆ ให้เติบโต
แนวคิดข้างต้น ตรงกับเป้าหมายของดร.ผาสุข แก้วเจริญตา แห่ง ‘ฟาร์มผาสุข’ ในอำเภอพิชัย จังหวัดอุตรดิตถ์ ที่เปิดฟาร์มแห่งนี้ขึ้นเพื่อให้เป็นศูนย์การเรียนรู้แนวทางเกษตรอินทรีย์ครบวงจรเพื่อชุมชน ที่ครอบคลุมตั้งแต่เกษตรกรอินทรีย์ในท้องถิ่น ผ่านการทำเป็นฟาร์มตัวอย่างเรื่องการทำเกษตรกรอินทรีย์และการทำปศุสัตว์ การปรับสภาพแวดล้อมในพื้นที่ให้เอื้อต่อระบบนิเวศ การดูแลสุขภาพด้วยแนวทางธรรมชาติบำบัด และส่งเสริมความรู้ด้านโภชนาการบำบัดให้กับผู้คนในชุมชน
สิ่งที่ฟาร์มแห่งนี้ให้ความสำคัญเป็นอันดับต้นๆ ก็คือ การจัดกระบวนการเรียนรู้สำหรับเด็กและเยาวชน ในการเสริมสร้างทักษะชีวิต พร้อมใช้แนวคิดการทำเกษตรอินทรีย์และโภชนาการบำบัด เพื่อการส่งเสริมให้ครูและผู้ปกครองมีความรู้ความเข้าใจเรื่อง Executive Function (EF) ในเด็กก่อนวัย ซึ่งเป็นทักษะชีวิตที่สำคัญสำหรับเด็กปฐมวัย
การดำเนินงานส่วนใหญ่ ใช้วิธีการที่เข้าถึงได้ง่ายและนำไปใช้ได้จริง ผ่านชุดเครื่องมือ ‘เกษตรอินทรีย์ทำง่าย กินดี มี EF’ ด้วยการอบรมครูในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก และเจ้าหน้าที่โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล โดยมีผู้ปกครองและคนในชุมชนเป็นผู้ช่วยอีกแรง เพื่อนำไปใช้ทำกิจกรรมเสริมสร้าง EF ให้กับเด็กก่อนวัยเรียนอายุ 3-5 ปี และใช้สำหรับประเมินพัฒนาการของเด็กต่อไป
เครื่องมือดังกล่าวประกอบไปด้วยชุดความรู้ด้านการทำเกษตรกรอินทรีย์แบบ EF โดยให้ครูและเด็กช่วยกันปลูกผักอินทรีย์แปลงเล็กๆ ภายในศูนย์พัฒนาเด็กเล็กทั่วทั้งจังหวัดอุตรดิตถ์ เริ่มตั้งแต่เลือกเมล็ดพันธุ์ที่อยากปลูก ให้เด็กๆ มีส่วนร่วมในการดูแลแปลงผัก สังเกตการเปลี่ยนแปลงและการเติบโตของพืชผัก
และยังได้ช่วยกันคิดวิเคราะห์หาวิธีจำกัดศัตรูพืชด้วยวิธีธรรมชาติ สอนให้เด็กๆ ทำปุ๋ยอินทรีย์ ฝึกการอดทนรอคอย การทำตามเป้าหมายให้สำเร็จให้ได้ด้วยตัวเอง ได้เก็บเกี่ยวผักอินทรีย์สดๆ ซึ่งเป็นอีกหนึ่งช่องทางที่ช่วยสนับสนุนให้เด็กๆ กินผักง่ายขึ้น ลดปัญหาท้องผูก และส่งเสริมเรื่องโภชนาการที่ดีให้กับเด็ก
ทั้งยังสนับสนุนให้ผู้ปกครองและคนในชุมชนเข้ามามีส่วนร่วมในกิจกรรมนี้ให้มากขึ้น เช่น การช่วยเด็กๆ ทำปุ๋ยอินทรีย์ ผลัดกันมาดูแลแปลงผักเล็กๆ ของเด็ก เพื่อส่งเสริมให้ผู้ปกครองซึ่งส่วนใหญ่ทำอาชีพเกษตรกรรมได้หันหน้าเข้าสู่การทำเกษตรอินทรีย์มากขึ้น เพื่อตัวเอง ลูกหลาน และสิ่งแวดล้อมเล็กๆ รอบตัว
ทั้งหมดนี้จะเกิดขึ้นไม่ได้ หากทำงานเพียงลำพัง ทางฟาร์มผาสุขจึงระดมสมองจากผู้คนในท้องถิ่นมากมายมาโดยตลอด เช่น การระดมความคิดจากคณะกรรมการสภา อบต.บ้านโคน คณะครูและผู้ปกครอง จาก 3 โรงเรียนคือ โรงเรียนชุมชนบ้านโคน โรงเรียนบ้านคลองเรียงงาม และโรงเรียนบ้านคลองกะพรั้ว จังหวัดอุตรดิตถ์
โดยมีเป้าหมายการใช้ภูมิปัญญาชุมชนนำมาใช้ออกแบบการเรียนรู้เรื่อง Executive Function (EF) เพื่อมุ่งสู่การพัฒนาสมองส่วนหน้า ส่งเสริมพัฒนาการด้านร่างกายสมวัย มีจิตใจและอารมณ์ที่ดี เพื่อทำให้เด็กเล็กในวันนี้ เป็นผู้ใหญ่ที่ดีมีคุณภาพของสังคมในวันข้างหน้าต่อไป
