“ตลาดเขียว” ตลาดทางเลือก ที่สร้างระบบนิเวศอาหารปลอดภัย

เมื่อเรื่องอาหารการกิน เรื่องสุขภาพ และเรื่องผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม กลายเป็นประเด็นที่ผู้คนให้ความสนใจกันมากขึ้น เห็นได้ชัดจากการเลือกซื้อผลิตภัณฑ์และวัตถุดิบอินทรีย์ ที่เดี๋ยวนี้ต้องเน้นไปในเรื่องความสะอาดและปลอดภัยมาก่อน ทำให้หลายๆ คนมักจะนึกถึงตลาดออร์แกนิก หรือ ‘ตลาดสีเขียว’ อยู่เสมอ

ปัจจุบัน ตลาดออร์แกนิก หรือ ‘ตลาดสีเขียว’ กำลังกลายเป็นเทรนด์ที่ผู้บริโภคต้องการมากขึ้น ด้วยเหตุนี้เอง สสส. กับมูลนิธิเกษตรกรรมยั่งยืน จึงร่วมมือกันเดินหน้าผลักดันนวัตกรรมตลาดเขียว เพื่อสนับสนุนให้เกิดการมีส่วนร่วมของเกษตรกรอินทรีย์ ผู้บริโภค และหน่วยงานภาครัฐและเอกชนมากขึ้น ซึ่งเป็นการเชื่อมโยงระบบนิเวศอาหารปลอดภัยให้ทุกภาคส่วนนั่นเอง

อนาคตการเติบโตของ ตลาดเขียว

ทพญ.จันทนา อึ้งชูศักดิ์ ประธานกรรมการกำกับทิศทางแผนอาหารเพื่อสุขภาวะ สสส. ชี้ถึงเรื่องตลอดเขียว ผ่านงานเสวนา ‘พลังตลาดเขียว ระบบนิเวศอาหารปลอดภัย’ ภายใต้แนวคิดพลเมืองอาหาร ชุมชนอาหาร และระบบอาหารที่ยั่งยืน ว่า

ตลาดเขียวเป็นนวัตกรรมที่ให้ความรู้ด้านอาหารปลอดภัย ส่งเสริมให้เกิดเข้าใจและเห็นคุณค่าของกระบวนการผลิตอาหารปลอดภัย เรียนรู้วิถีชีวิต กระตุ้นเศรษฐกิจชุมชน อีกทั้งยังทำให้เกิดการสานสัมพันธ์ที่ดีต่อกันระหว่างเกษตรกร ผู้ประกอบการและผู้บริโภค รวมถึงการมีส่วนร่วมของหน่วยงานของภาครัฐและเอกชนด้วย

โดยภายในปี 2566 สสส. และเครือข่ายภาคี มีการเป้าหมายที่จะทำให้ตลาดเขียวในพื้นที่เติบโต พร้อมขยายออกไปสู่นอกพื้นที่มากขึ้น เช่น การผลักดันให้เกิดตลาดเขียวในโรงพยาบาลสังกัดกระทรวงสาธารณสุขที่มีกว่า 338 แห่ง

นอกจากนี้ ยังมีการสร้างตลาดเขียวควบคู่กับตลาดเขียวออนกราวด์ เปิดมุมตลาดเขียวในมุมหนึ่งของตลาดทั่วไป พร้อมทั้งส่งเสริมให้เกิดชุมชนคนตลาดเขียว เพื่อสนับสนุนเกษตรกรรายย่อยขึ้น ซึ่งจะมีการกำหนดมาตรฐานอาหารปลอดภัย เพื่อสร้างความมั่นใจให้กับผู้บริโภคผ่านโลโก้ตลาดสีเขียวที่ทาง สสส. ได้ร่วมพัฒนา

ที่มาที่ไปและเป้าหมายการมีอยู่ ของตลาดเขียว

ทัศนีย์ วีระกันต์ แห่งมูลนิธิเกษตรกรรมยั่งยืน อธิบายที่มาของตลาดสีเขียวไว้ว่า เดิมทีตลาดเขียวเรียกว่าตลาดทางเลือก เพื่อทำตลาดใหม่ พร้อมส่งเสริมระบบการผลิตอาหารปลอดภัยอื่นๆ ให้เหมาะสมในแต่ละพื้นที่ และสร้างกระบวนการเรียนรู้ร่วมกันระหว่างเกษตรกรและผู้บริโภค จนท้ายสุดได้พัฒนามาเป็นตลาด (นัด) สีเขียว

ในมุมของ คุณธนบูรณ์ สมบูรณ์ ผู้ก่อตั้ง Greenery หนึ่งในผู้จัดตลาดเขียวในกรุงเทพฯ อย่าง Greenery Market ระบุว่า ตลอดระยะเวลากว่า 5 ปีที่ได้จัดตลาดเขียวมา พบว่า ผู้บริโภคต้องการซื้อสินค้าและอาหารที่ปลอดภัยมากขึ้น แต่ไม่ค่อยมีตลาดเขียวที่เข้าถึงได้ง่าย ดังนั้น การที่ สสส. ลุกขึ้นมาผลักดันตลาดเขียว จึงเป็นการสร้างตลาดให้กับเกษตรได้มีพื้นที่จำหน่ายผลผลิตได้มากขึ้น

ส่วนผู้บริโภคเอง ก็สามารถเข้าถึงตลาดเขียวได้สะดวก สามารถเลือกซื้อสินค้าได้ในราคาที่เป็นธรรม แถมยังเป็นพื้นที่เปิดโอกาสให้ผู้ผลิตและผู้บริโภคได้พูดคุยกันมากขึ้นอีกต่างหาก

3 พลังหลักที่ทำให้ ตลาดเขียวเป็นมากกว่าตลาดทั่วไป

นอกจากความน่าสนใจของตลาดเขียวแล้ว คุณวัลลภา แวน วิลเลียนส์วาร์ด นักวิจัย โครงการบูรณาการเพื่อหนุนเสริมยุทธศาสตร์แผนอาหาร และร่วมกับภาคีเพื่อการขยายผลระบบอาหารสุขภาวะ สสส. ยังได้เสริมด้วยว่า ตลาดเขียวเป็นมากกว่าตลาดทั่วไป เพราะมีเกิดจากพลังหลัก 3 อย่าง คือ

1) ’พลังอาหาร’ ซึ่งในอาหารมีพลังชีวิตที่ดีต่อสุขภาพทั้งของผู้ผลิตและผู้บริโภค
2) ‘พลังความร่วมมือ’ ที่เกิดจากการพลังของพลเมือง ทำให้เกิดระบบนิเวศอาหารปลอดภัยและตลาดสีเขียวขึ้น
3) ‘พลังความรู้’ ซึ่งเกิดจากความใส่ใจในทุกขั้นตอนของการผลิตที่ดีในระบบเกษตรกรรมยั่งยืน รวมทั้งการสร้างองค์ความรู้ต่างๆ

ทั้งนี้ พลังดังกล่าวสามารถสร้างตลาดเขียวในรูปแบบที่แตกต่างกันได้มากมาย บางที่อาจเป็นเพียงมุมเล็กๆ เช่น ในโรงเรียน หรือร้านอาหารที่มีมุมแปลงผักปลอดภัยเล็กๆ ไว้ทำเมนูอาหารของตัวเอง แล้วต่อยอดจัดหน่ายผลผลิตให้กับผู้บริโภค เป็นต้น

ตลาดเขียวนั้น ทุกคนสามารถเริ่มทำได้ เพียงออกแบบการปรับตัว เพื่อให้ผู้คนเข้าถึงอาหารได้สะดวก เท่านี้ตลาดเขียวก็สามารถเกิดขึ้นได้ทั่วทุกพื้นที่ของประเทศไทยแล้ว