ตลาดเขียว รพ.สมเด็จพระยุพราชสระแก้ว สระแก้วโมเดลที่เสริมความเข้มแข็งให้เกษตรกร
เทรนด์รักสุขภาพมาแรงในช่วงหลายปีก่อนหน้านี้ และเปลี่ยนไปอย่างไม่มีวันเหมือนเดิมเมื่อโควิด-19 ผ่านเข้ามา ภูมิอากาศโลกเปลี่ยนแปลง มลพิษทางอากาศอย่างฝุ่นจิ๋วส่งผลกระทบต่อสุขภาพมหาศาล เหล่านี้กระตุ้นให้ผู้บริโภคหันมาใส่ใจดูแลรักษาสุขภาพมากขึ้น การออกกำลังกาย กินอาหารปลอดภัย มีประโยชน์ทางโภชนาการ และได้รักษาสิ่งแวดล้อมไปด้วย กลายเป็นสิ่งที่ผู้คนตระหนักและมองหามากขึ้น
ผักปลอดสารพิษ ผักอินทรีย์ เป็นอีกทางเลือกของผู้รักสุขภาพ เพราะตอบโจทย์ทั้งความปลอดภัย และได้มีส่วนในการดูแลสิ่งแวดล้อม และยิ่งเมื่อได้ลองลิ้มผักสด หวาน กรอบ ปลอดสารพิษด้วยแล้ว ไม่ใช่เรื่องแปลกเลยที่หลายคนจะติดใจกลายเป็นลูกค้าประจำ
ที่ตลาดเขียว หรือตลาดสีเขียวโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชสระแก้ว ซึ่งอยู่ไม่ใกล้ไม่ไกลจากกรุงเทพฯ เป็นพื้นที่ต้นแบบการจัดการระบบอาหารสุขภาวะที่ประสบผลสำเร็จและเห็นผลอย่างเป็นรูปธรรม ในการนำผลผลิตจากกลุ่มเกษตรกรให้เข้าถึงผู้บริโภคผ่านตลาดหลากหลายรูปแบบ เรียกว่า ‘สระแก้วโมเดล’
โมเดลนี้เกิดจากการทำงานร่วมกันและได้ลงนามข้อตกลงความร่วมมือระหว่าง 4 หน่วยงาน คือ โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชสระแก้ว (รพร.สระแก้ว) ศูนย์ฝึกและพัฒนาอาชีพราษฎรไทยบริเวณชายแดนสระแก้ว มูลนิธิเอ็มโอเอไทย (MOA Thai) และสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ตั้งแต่ปี 2563
นับเป็นเวลาสามปีแล้วที่ รพร.สระแก้ว ได้รับความนิยมจากลูกค้าผู้มามาจับจ่าย ทั้งญาติ คนป่วยไข้ บุคลากรทางการแพทย์ ต่างแวะเวียนมาเลือกชิมเลือกซื้อสินค้าเกษตรปลอดสารพิษราคาย่อมเยาไม่ขาดสาย แค่เพียงบ่ายแก่ๆ สินค้าที่นำมาก็หมดเกลี้ยงแผง
ที่บริเวณด้านหลังอาคารผู้ป่วยนอกของ รพร.สระแก้ว มีแผงขายผักปลอดสารพิษจัดทำไว้อย่างสวยงาม ผักนานาชนิดนำขึ้นมาวางเรียงรายรอจำหน่าย ทั้งพืชผลที่พบได้ไม่บ่อยอย่างดอกแคญี่ปุ่น มะม่วงหาวมะนาวโห่ มะดัน และที่เห็นตามตลาดทั่วไป ไม่ว่าจะคะน้า กวางตุ้ง ผักสลัด บร็อกโคลี มะเขือเทศ มะเขือพวง รวมถึงขนมโบราณ ขนมต้ม ถั่วแปบหวานน้อย หน้าตาน่าอร่อย ข้าวจี่ก็ส่งกลิ่นหอมทั่วบริเวณ ก็มีให้เลือกซื้อกัน
ภญ.เสาวนีย์ ยถาภูธานนท์ รองผู้อำนวยการด้านพัฒนาคุณภาพ รพร.สระแก้ว ชี้ชวนให้เราชมตลาดเขียวเล็กๆ ในโรงพยาบาล พลางเล่าว่า สินค้าเกษตรอินทรีย์ เกษตรธรรมชาติที่นำมาขายที่โรงพยาบาลนั้นปลอดภัย มีราคาที่เข้าถึงได้ เป็นธรรมต่อทั้งเกษตรกรและผู้บริโภค มั่นใจได้เลยว่า พืชผักที่ขายที่ตลาดนี้ ปลอดภัยจากสารเคมีแน่นอน
เพราะมีศูนย์ฝึกและพัฒนาอาชีพฯ กับมูลนิธิเอ็มโอเอไทย มาให้ความรู้วิชาการ และคอยติดตามตรวจสอบคุณภาพ ได้รับมาตรฐาน MOA โดยไม่ผ่านพ่อค้าคนกลาง ส่วนการค้าขายในตลาดเขียวโรงพยาบาล คืออีกช่องทางที่สร้างรายได้อย่างยั่งยืนให้กับคนปลูก และโรงพยาบาลได้เปิดพื้นที่ให้ขายได้ทุกวันจันทร์ถึงศุกร์ โดยไม่คิดค่าเช่า
ซึ่งมูลนิธิโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชฯ อนุมัติงบประมาณเพื่อสร้างตลาด ปรับปรุงภูมิทัศน์ สนับสนุนเกษตรกรอย่างเต็มที่ เพราะเห็นความสำคัญที่ผู้ซื้อจะได้รับในด้านสุขภาพ นอกจากนี้ รพร.สระแก้วยังรับพืชผักเกษตรอินทรีย์และเกษตรธรรมชาติทั้งหมดเข้าสู่ครัวหลวง ซึ่งเป็นครัวของโรงพยาบาล เป็นการการันตีว่าเกษตรกร 6 พื้นที่ 112 ครอบครัว ที่ทำเกษตรในรูปแบบนี้ มีรายได้แน่นอนจากผลผลิต
ส่วนมาตรฐานความปลอดภัย ภญ.เสาวนีย์ย้ำว่า กลุ่มงานเวชกรรมสังคมจะสุ่มตรวจสอบผักที่นำมาขายที่โรงพยาบาลเป็นประจำทุกเดือน หากตรวจพบสารเคมี ร้านค้านั้นจะถูกแบนและถอนใบอนุญาต 2 ปี ยึดสิทธิการขายผักในโรงพยาบาล ซึ่งที่ผ่านมาไม่เคยมีเหตุการณ์ที่ต้องแบนเกษตรกรรายใด และเกษตรกรก็มีความภูมิใจที่ได้ผลิตพืชผักปลอดสารพิษเพื่อความปลอดภัยของผู้บริโภคโดยไม่มีสินค้าอื่นแอบผสม
รอง ผอ. รพร.สระแก้ว บอกถึงประสบการณ์ตรงที่เกิดขึ้นกับตัวและสัมผัสได้ว่า ผักที่ซื้อจากตลาดที่ปลูกโดยทั่วไปและผักอินทรีย์ ต่างกันอย่างชัดเจน ผักในตลาดเขียวที่สดใหม่ จะมีรสชาติหอมหวาน อร่อย เก็บได้นานนับสัปดาห์ ที่สำคัญคือกินแล้วสุขภาพดีขึ้น เธอบอกว่าตลาดเขียวที่นี่ขายดีมาก ทั้งบุคลากรทางการแพทย์ คนไข้รอตรวจ มักจะมาซื้อกลับไปปรุงอาหารที่บ้าน
สระแก้วโมเดล มีความสำเร็จในการเป็นต้นแบบให้โรงพยาบาลอื่นๆ ได้นำไปปรับใช้ด้านนโยบาย และเป็นความโชคดีของโรงพยาบาลที่มีปัจจัยที่ทำให้การทำงานเรื่องนี้ประสบความสำเร็จและเติบโตได้ยั่งยืน นั่นคือมีกลุ่มเกษตรกรที่มีความเข้มแข็ง
“เรารู้ว่าการปลูกผักไม่ง่าย ต้องดูเอาใจใส่ ขาดน้ำไม่ได้ ต้องใช้ความอดทน พยายาม ที่สำคัญได้มูลนิธิเอ็มโอเอไทย และศูนย์ฝึกฯ ช่วยดูแลเกษตรกร เราหวังว่าจะมีเกษตรกรอินทรีย์และเกษตรธรรมชาติเพิ่มขึ้น เพื่อที่จะได้ตอบสนองความต้องการของผู้บริโภคที่ต้องการพืชผักปลอดภัยเพิ่มขึ้น”
ประสิทธิ์ ชำนาญกิจ ผู้เชี่ยวชาญด้านเกษตรธรรมชาติของมูลนิธิเอ็มโอไทย เล่าเสริมว่า จุดเริ่มจริงๆ มาจากการที่มูลนิธิฯ ทำงานเชื่อมกับโรงพยาบาล จัดอบรมให้ความรู้กับเกษตรกร หลังอบรมแล้วให้กลับไปปลูกจริง ติดตามว่าทำได้จริงหรือไม่
“เกษตรที่ผ่านการอบรม 80 เปอร์เซ็นต์ทำได้ และปลูกผักปลอดสารพิษจริงจัง สามารถนำผลผลิตแบ่งปันได้ ก็รวมกลุ่มเกษตรกรมาคุยกับโรงพยาบาลว่า อยากสร้างตลาดที่เป็นประโยชน์ต่อผู้บริโภค บุคลากรทางการแพทย์ ซึ่งทางโรงพยาบาลก็มีนโยบายอยากทำตลาดเขียวอยู่แล้ว ทำให้เกิดตลาดได้ง่าย”
มูลนิธิเอ็มโอไทย ทำงานกับโรงพยาบาลที่เป็นเครือข่ายเกือบ 20 แห่งทั่วประเทศ สำหรับที่สระแก้ว โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชสระแก้ว ถือเป็นต้นแบบที่จะขยายผลต่อไปยังโรงพยาบาลอรัญประเทศ โรงพยาบาลวังน้ำเย็น และโรงพยาบาลเขาฉกรรจ์ ซึ่งความไม่พร้อมในตอนนี้อยู่ที่กลุ่มผู้ผลิตในแต่ละอำเภอที่ยังมีไม่มาก
สิ่งที่จะเกิดขึ้นต่อจากนี้ คือต้องเปิดอบรมให้กับเกษตรกรที่ต้องการเปลี่ยนมาทำเกษตรธรรมชาติ เกษตรอินทรีย์ สร้างเครือข่ายใหม่ๆ เพื่อเพิ่มฐานการผลิต ซึ่งเป็นเรื่องสำคัญมาก เพราะหากฐานการผลิตมีไม่มากพอ จะส่งผลต่อความยั่งยืนของตลาด แต่การที่พื้นที่อำเภอเมืองมีเกษตรกรที่ผลิตพืชผักปลอดสารหลากหลายกลุ่ม ก็เป็นข้อได้เปรียบทำให้มีผลผลิตส่งมาขายที่ตลาดได้ครบทั้งห้าวัน หมุนเวียนกันมาไม่เคยขาด
นับเป็นความโชคดีของคนสระแก้วที่มีตลาดเขียวใกล้บ้าน สำหรับใครที่มีโอกาสได้แวะเวียนไป อย่าได้พลาดที่จะเลือกซื้อเลือกชิมสินค้าเกษตรอินทรีย์ เกษตรธรรมชาติ ที่เกษตรกรตัวจริงนำมาส่งต่อถึงมือได้ทุกวันจันทร์ถึงวันศุกร์ ตั้งแต่เวลา 07.00-14.00 น.
